تدبر ادبی با تمثیل نماز(دستگاه چهارم، فعل)

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها

به عمری که جاری است؛ یعنی گذشت و می­ گذرد، دقت کن؛ به کودکی، به نوجوانی و جوانی به میان سالی و سالخوردگی، به اسلاف و اجدادی که رفتند، به اخلاف و اولادی که می­ آیند به آمده­ هایی که دیر یا زود می روند.

به دفتری توجه کن که الفبای آن را جریان و گذر تعریف می کنند. و اگر این گذر را در حیات یک عبد و بنده خدا در نظر بیاوریم آن وقت شاخص جالبی از زمان و فراتر از زمان پیدا می­ کنیم. کودک همین الان حضور دارد اما گویی آینده است پیر و سالخورده همین الان هست اما گویی خود گذشته است و جوان اکنون است و این همه، هیچ کدام در واقع، نه گذشته و نه آینده و نه اکنون هستند اینها همه دلالت بر گذر و جریانی از حقیقت دارند. با کمی تأمل می­ توان اکنون و آینده را به استناد مفهوم استمرار، یکی در نظر گرفت. پس دو فرض خواهیم داشت: یکی بر قطعیت حقیقت دلالت دارد و آن دیگری جاری بودن قوانین حقایق را ترسیم می­ کند و البته در مورد این منظر و دریچه به حقیقت، زمان نوعی شاخص و پدیده علامت­ گذار برای در بهتر است. زمان با مفهوم جریان پیوند دارد و اصلاً مثَل گویای آن است.

اکنون ببین چگونه نمازهایت شاخصی می­ شوند برای درک حقایق؛ چه نمازهایی که خوانده­ ای؛ چه نمازهایی که اکنون و در این ساعت بر تو واجب است. چه نمازهایی که باید تا پایان عمر بخوانی؛ اما کی؟ وقتی موعدش برسد. همه را در یک قاب که نگاه کنی جریانی دارند که با زمان و بدون آن قابل تحلیل هستند.

نمازهای ادا کرده­ ات از قطعیت حقیقت سخن می­ گویند. فکرش را بکن! کسی نمی­ تواند جلوی نماز خوانده و ادا شده ات را بگیرد! و نماز خوانده و ثبت شده­ ات به ابدیت پیوند دارد. نمازی که اکنون بر گردن توست، آمده است و واجب شده است و کسی نتوانست جلوی آمدنش را بگیرد. برای تو فعل و فاعلی قرار داده اند که تو را در ادای نمازت مفعول خود قرار دهند. تو مفعولی یعنی که عبدی هستی که مورد فعل ادای نماز واقع می­شود. فاعل تو، حقیقت است و حال تو تا انجام نماز حال تجربه و درک مفعول بودن توست برای فعل نماز. علم داشتن فاعل را که در نظر بیاوری بر سر شنبه و یکشنبه و سایر روزهای نمازت، فعل نماز نه یک مفعول که چندین مفعول دارد. که با آمدن افعال قلوب بر سر جمله اسمیه همه مبتدا و خبرها مفعول می­ شوند.

نمازهایی که به فرض بودنت در آینده ادا خواهند شد، هر یک حدوث یک بار ظاهر شدن حقیقت در قالب فعلی به نام نماز تو هستند. سهم تو از این تجلیِ حقیقت چقدر خواهد بود؟ و تو چندبار قرار است مفعول باشی برای فعل خدا؟

به نمازهای قضا بیندیش! حیا و استغفارش سرجای خود، ببین که چگونه ردّالشمس کرده­ ای وقتی که نماز صبحت را می­ توانی در ساعتی دیگر بخوانی! امکان احضار گذشته را در اکنون و آینده داری و نیز برای متوفایی که دستش از نشئه جریان فعل کوتاه است، تو می­ توانی نمازش باشی! تو کی از قبر بیرون آمدی که اکنون نماز ادا کرده­ ای یا فلان بن فلان!

نماز میت را می­ بینی نوعی اسم مفعول است که کار فعل را می­ کند. به نماز شکرت بیندیش که هیچ اقترانی با زمان ندارد مصدر است که کار فعل را می کند. نماز استسقاء را ببین که اسم فاعل است و تأکید بر فعل فاعل می­ کند.و با این تأکید کار فعل را می­ کند. نماز آیات را ببین نوعی اسم مبالغه است که رخ دادن کار یا حالت، را با تأکید بر شدت صدور از جانب فاعل آن مورد تأکید قرار می دهد و با این واسطه کار فعل را می کند. نوافلت را ببین که مثَلی از صفت مشبهه است و با تأکید بر ثبوت کار فعل را می­ کنند. نماز جعفر و سایر اهل بیت را ببین، اسم تفضیل است و با دلالت بر صفت و صاحب آن و زیادی این صفت در مقایسه با غیر خودش کار فعل را می­کنند. به لحظه نماز فکر کن در حالی که نمازت را ادا میکنی می دانی که باید این کار را انجام دهی و نباید که انجامش ندهی قصر قلب است که کار فعل را می کند.

اکنون این تویی و نمازهایت و حقیقتی که با حدوث، با زمان و بدون زمان، خود را به تو می­ نمایاند.اکنون این تویی و حقیقتی به نام یوم القیامه نقشش فعل است و نمازهایی که قدقامتشان برپایی قیامت است.